Anne Baba Tutumları (Ebeveyn Tutumları)
Çocukların gelişmesinde anne baba tutumları (ebeveyn tutumları) önemli rol oynar. Anne ve baba tutumları çocuğun yetiştirilmesinde başvurduğu fiziksel ve sözel olarak başvurulan yöntemlerdir. Ebeveynlerin tutumları çocuğun psikolojik ve fiziki gelişimimde önemli izler bırakır.
Anne ve babamın takındığı tutum ve davranışlar, çocuğun karakterinin oluşmasında, davranışlar geliştirmesinde en büyük etmenlerdendir. Psikolojik sorun geliştirmeyen anne ve babaların çocuklarında psikolojik olarak daha sağlıklı olmaktadır. Sağlıklı anne ve baba davranışları çocukların hayata bakış açısını değiştirir. Bu tür çocuklar daha girişken, daha üretken, daha özgüveni yüksek bireyler olarak yetişirler.
İçindekiler
Ebeveyn Tutumları Ve Etkileri
Ebeveyn tutumları çocuklar üzerinde kalıcı etkiler bırakır. Çocuk anne ve babayı rol model olarak alır. İleri evrelerde kendi davranışlarını çevrenin etkisi ile değiştirseler de, çoğu davranışlarında anne ve babanın davranışlarından esinlenirler. Bu nedenle çocuk yetiştirirken anne ve babalara büyük görevler düşer.
Ebeveynler çocuklarına karşı tutum ve davranışlarında daha bir özen göstermeleri gerekir. Çocukların geliştirdiği bazı sorunlarda, ebeveyn davranışlarından kaynaklı etkiler görülür. Çocuk davranışsal ve duygusal bozukluklar yaşıyorsa, anne ve baba tutum ve davranışlarının gözden geçirilmesi gerekir.
Çocuğun yaşantısı ve deneyimi, çocukların nesnel ve durumsal davranışlarını yönlendiren faktörlerdir. Anne ve babaların çocuklarına karşı geliştirdikleri tutumların sağlıklı olması, çocuğun dengeli, huzurlu bir yaşam sürmesine, psikolojik olarak gelecek hayata hazırlanmasına katkı sağlar.
Demokratik Anne Baba Tutumu
Demokratik anne baba tutumu, en sağlıklı anne baba tutumu olarak kabul edilir. Sevgi, güven, huzur, saygı, sevgi ve şeffaflık gelişmiş olup, çocuk tüm yönleri ile ebeveynler tarafından kabul edilir. Demokratik anne ve babalar çocuk için iyi bir model oluştururlar. Bu yapıda anne ve baba çocukları için yol göstererek alternatif yollar sunar.
Bunun yanında çocuğun alacağı kararlarında onu serbest bırakırlar. Çocuk seçimini kendisi yapar, aynı zamanda sonuçlarına kendisi katlanır. Aile içerisinde kurallar geliştirilir, özgürlük sınırları belirlenir, alınan karar tüm bireyler tarafından kabul görür. Belirlenen sınırlar içerisinde çocuk özgürdür. Belirlenen kurallara ilişkin mantıklı açıklamalar geliştirilir.
Bu çocuğun kabul edeceği düzeydedir. Aile içerisinde her fikir ve düşünce ifade edilebilir, tartışılabilir. Her bireyin söz söyleme ve kararlar alınmasında oy hakkı vardır. Fikirlerin mantıksız olmasının önemi yoktur. Önemli olan hoşgörü ortamıdır. Bu aile tipinde anne babanın, çocuklarına karşı duyguları açık ve nettir.
Demokratik ailede yetişen çocuklar;
- Çevresine saygılıdır.
- Kendileri ile barışıktırlar,
- Sınırlarını bilirler,
- Fikirlere karşı saygı gösterirler,
- Aktif rol üstlenirler,
- Sorumluluk duyguları gelişmiştir,
- Mutlu ve dengeli yaşam sürerler,
- Kendi başlarına karar alma yetenekleri gelişmiştir,
- Kendi haklarını savunurlar, başkalarının haklarını da gözetirler,
Bu sayede sağlıklı bireyler olarak yetişirler. İleri yaşamlarında da demokratik ebeveyn rolünü üstlenirler.
Aşırı Koruyucu Anne Baba Tutumu
Aşırı koruyucu anne ve baba tutumlarında, çocuğun her an kontrol altında olduğu gözlemlenir. Bu tür ailelerde çocuk kendi kararlarını ve kendi davranışlarını özgürce yerine getiremez. Çocuk gelişimi açısından önerilmeyen ebeveyn tutumları arasında yer alır. Bu tür ailelerde yetişen çocuklar özgüvenlerini geliştiremezler.
Karar alma süreçlerinde sürekli bağlılık hissederler. Bu tutumlar çocukların yönlendirmeye açık yönlerini geliştirir. Aşırı koruyucu aile ortamında yetişen çocuklar, ileri yaşamlarında da bu davranışlarından izler taşırlar. Evlilik yaşantılarında da, eşinden bu tür beklentiler içerisindedirler.
Aşırı Baskıcı Anne Baba Tutumu
Aşırı baskıcı otoriter anne baba tutum ve davranışlarını maruz kalan çocuklar, çekingen, özgüvensiz, başkaları tarafından yönlendirilebilen, ürkek karakter yapısına sahiptirler. Bu tür ailelerde katı disiplin anlayışı, hoşgörüsüz, çoğu zaman çocuklara karşı anlayışsız, alınan kararlar oldukça katıdır. Alınan katı kurallar baskıcı bir şekilde yönetilir.
Bu tür ortamlarda çocuğun fikirleri ve görüşleri yok sayılır. Çocuklar alınan kararlara uymak zorundadır. Bütün kontrol anne ve babanın elindedir. Çocuk sürekli bir korku içerisinde büyür. Hatalar için tolerans gösterilmez. Hataların karşılığı cezalar öngörülmüştür. Çocuklar temel haklarını, uslu durması karşılığında alabilir.
Aşırı baskıcı ortamlarda yetişen çocuklarda, sürekli yanlış yapacağım korkusu hakimdir. Çocuk her yaptığı işi kontrollü yapmak durumundadır. Kendisinde aşağılık duygusu geliştirir. Genellikle sessiz ve çekingen tavırlar içerisindedirler. Kendi başlarına karar almaz ve yönlendirilme beklentisi içerine girerler. Bazı durumlarda baskıcı ortama karşı gelen çocuklar, bunların tam tersi olarak isyankar davranışlarda geliştirebilirler.
Çok Merkezli Tutum
Bu ebeveyn davranışlarında, anne ve baba çocuklarına karşı farklı davranışlar geliştirirler. Ebeveynlerden biri çocuğun davranışına tepki gösterirken, diğeri hoşgörülü ve koruyucu davranış içerisindedir. Ebeveynler arasında çocuğun sınırları belirlenmemiştir. Bu tür ortamlarda yetişen çocuklar, kararsız davranışlar ortaya çıkarırlar. Sürekli bir kaygı içerisindedirler. Sosyal yaşantılarında ilişkili oldukları kişileri iyi, kötü ayrımlarına tabi tutarlar.
İlgisiz Ve Kayıtsız Tutum
Bu tür ebeveyn davranışlarında, anne babalar çocuklarının davranışlarına karşı ilgisiz ve duyarsızdırlar. Hoşgörü ile boş vermeyi birbirine karıştıran bu aile yapısında, çocukların yokluğu ve varlığı önemsenmez.
Çocuk aktivitelerini yerine getirdiği sürece önemsenmez. Çocuk ne zaman problemle karşılaşırsa o zaman gündeme gelir. Gündemi konusu şikayet tarzında gelişir. Bu tür davranışlar çocuğu fiziksel ve ruhsal olarak yalnızlığa iter. Çocuk kendini dışlanmış olarak görür. Aile içerisinde çocuğa karşı oluşturulan tepkiler genellikle düşük ve yetersizdir.
Anne baba ve çocuk arasında iletişim kopukluğu yaşanır. Çocuk ailenin ilgisini çekmek için çevresine zarar verir. Sosyal ve ruhsal gelişmelerinde gecikmeler yaşanır. Saldırgan davranışlar geliştirirler. Sözlü iletişim gelişmediği için, çocuğun dil gelişimi süreç alır. Konuşma bozuklukları görülür. Bu tür ortamda yetişen çocuklar ileri hayatlarında özgüven eksikliği yaşar. Hayattan beklentileri yoktur.
Dengesiz Ve Kararsız Tutum
Bu tür ebeveyn davranışlarında anne baba davranışlarında dengesizlik ve kararsızlık görülür. Bu tür ailelerde yetişen çocuklar sürekli çelişkili ve çıkmaz içerisindedirler. Kararsız, kolay yönlendirilebilen bireylere dönüşebilirler.
Bu tür ebeveyn davranışlarında, çocukların bazı davranışlarında sert tepki ile karşılaşırken, bazen de olumlu karşılanır. Çocuklar arasında da davranış farklılıkları gözlenir. Bu tür ailelerde yetişen çocuklar ileri yaşamlarında sürekli söz dinleyen, sessiz, yumuşak huylu, ürkek olabilecekleri gibi, kavgacı ve sinirli bireylerde olabilirler.
Güven Verici Destekleyici Hoşgörülü Tutum
Bu tür ebeveyn davranışlarında anne baba çocuklarını olduğu gibi kabul ederek, desteklerler. Çocuklarına karşı sevgi doludurlar. Yeteneklerinin gelişmesine katkı sağlarlar. Aile içinde güven ve şefkat ön plandadır. Bu sayede çocukların problemlerle başa çıkmalarına katkı sağlarla. Bu tür ortamda yetişen çocuklar, sosyal düzeyi yüksek bireyler olurlar. Arkadaş canlısı ve duygusaldırlar.
Mükemmeliyetçi Anne Baba Tutumu
Bu tür aileler kendi yaşadıkları sıkıntıları çocuklarının yaşatmama arzusundadırlar. Ebeveynlerin odağında çocuklar vardır. Çocukların kusursuz olması, faaliyetlerinde başarılar elde etmesi beklenir. Bunu başarmak için çocuklar ebeveynler tarafından yoğun eğitim sürecine alınır. Beklentiler çocuğun kapasitesinin üzerinde olabilir. Çocuğun seçme şansı yoktur. Arkadaş çevresi bile aile tarafından belirlenir.
Bu tür ortamlarda yetişen çocuklar ya çok titiz, ya da çok dağınık yaşam sürerler. Başarısızlıklarında hayal kırıklığı oluşur ve uzun süre üzerinden atamaz. Yanlış yapmak en korktukları şeydir. Bu tür çocuklar arzuları ve kurallar arasında sıkışırlar. Kendileri ile sürekli bir çatışma içerisindedirler.
Ayrımcılık Yapan Anne Baba Tutumu
Bu tür ebeveynler çocukları arasında ayrımcılık yapar. Bu davranışı anne veya baba tek olarak yapabileceği gibi, her ikisi de geliştirebilir. Aynı davranışlarda çocuklar arasında farklı tepkiler geliştirilir. Bu durum her iki çocuk içinde olumsuz sonuçlar ortaya çıkartır. Kardeşler arasında düşmanlık duygularının gelişmesine neden olur.
Tüm danışmanlıklarımız hakkında bilgi almak için BİZİMLE İLETİŞİME GEÇ!